Un viaje

Aproximación al español de Kamila Woźniak y Ariel Miller Salazar

Tomado de Zbigniew Herbert, “Elegia na odejście”, en Wybór poezji. Ed. de Małgorzata Mikołajczak. Breslavia, Zakład Narodowy Im. Ossolińskich, 2018, pp. 549-553.

Podróż

1
Jeśli wybierasz się w podróż niech będzie to podróż długa
wędrowanie pozornie bez celu błądzenie po omacku
żebyś nie tylko oczami ale także dotykiem poznał szorstkość ziemi
i abyś całą skórą zmierzył się ze światem

2
Zaprzyjaźń się z Grekiem z Efezu Żydem z Aleksandrii
poprowadzą ciebie przez uśpione bazary
miasta traktatów kryptoportyki
tam nad wygasłym atanorem tablicą szmaragdową
kołyszą się Basileos Valens Zosima Geber Filalet
(złoto wyparowało mądrość pozostała)
przez uchyloną zasłonę Izydy
korytarze jak lustra oprawione w ciemność
milczące inicjacje i niewinne orgie
przez opuszczone sztolnie mitów i religii
dotrzecie do nagich bogów bez symboli
umarłych to jest wiecznych w cieniu swych potworów

3
Jeżeli już będziesz wiedział zamilcz swoją wiedzę
na nowo ucz się świata jak joński filozof
smakuj wodę i ogień powietrze i ziemię
bo one pozostaną gdy wszystko przeminie
i pozostanie podróż chociaż już nie twoja

4
Wtedy ojczyzna wyda ci się mała
kołyska łódka przywiązana do gałęzi włosem matki
kiedy wspomnisz jej imię nikt z tych przy ognisku
nie będzie wiedział za jaką leży górą
jakie rodzi drzewa
kiedy tak iście mało potrzeba jej czułości
powtarzaj przed zaśnięciem śmieszne dźwięki mowy
że – czy – się
uśmiechaj się przed zaśnięciem do ślepej ikony
do łopuchów potoku do steczki do łęgów
przeminął dom
jest obłok ponad światem

5
Odkryj znikomość mowy królewską moc gestu
bezużyteczność pojęć czystość samogłosek
którymi można wyrazić wszystko żal radość zachwyt gniew
lecz nie miej gniewu
przyjmuj wszystko

6
Co to za miasto zatoka ulica rzeka
skała która rośnie na morzu nie prosi o nazwę
a ziemia jest jak niebo
drogowskazy wiatrów światła wysokie i niskie
tabliczki w proch się rozpadły
piasek deszcz i trawa wyrównały wspomnienia
imiona są jak muzyka przejrzyste i bez znaczenia
Kalambaka Orchomenos Kavalla Levadia
zegar staje i odtąd godziny są czarne białe lub niebieskie
nasiąkają myślą że tracisz rysy twarzy
kiedy niebo położy pieczęć na twej głowie
cóż może odpowiedzieć ostom wyżłobiony napis
oddaj puste siodło bez żalu
oddaj powietrze innemu

7
Więc jeśli będzie podróż niech będzie to podróż długa
powtórka świata elementarna podróż
rozmowa z żywiołami pytanie bez odpowiedzi
pakt wymuszony po walce

wielkie pojednanie

Un viaje

1
Si emprendes un viaje haz que sea largo:
vaga sin horizonte en la mirada
y pierde tu mirada en la penumbra
a fin de que tus manos disciernan lo áspero en la tierra
como lo han hecho tus ojos
y puedas afrontar al mundo en cada esquina de tu piel

2
Forma una amistad con el griego de Éfeso y el judío de Alejandría
te llevarán por bazares velados por el sueño
ciudades de tratados criptopórticos
donde se mecen Basileos¹ Valens² Zosima³ Geber⁴ Filalet⁵
con una tabla esmeralda sobre el atanor sin brasas
(permaneció el conocimiento evaporado del oro)
por las cortinas entreabiertas de Isis
y corredores como espejos enmarcados en oscuridad
iniciaciones taciturnas e inocentes orgías
por abandonados cimbres de mitos y creencias
llegarás a dioses desnudos sin los símbolos
muertos: inmortales en las sombras de sus monstruos

3
Si sabes no lo digas y enmudece tu sabiduría
aprende a conocer de nuevo el mundo como filósofo jónico
saborea agua y fuego aire y tierra
pues cuando todo haya pasado permanecerán
y permanecerá también el viaje aunque no sea tuyo

4
Entonces te parecerá escasa tu patria
barco-moisés atado a un árbol con el cabello de una madre
y cuando menciones su nombre junto al fuego no habrá quien sepa
detrás de qué montaña yace
ni a qué árboles da a luz
cuando tenga poca necesidad de ternura
repite balbuceos de su habla antes de dormir:
że – czy – się
que – si – sí
sonríele al ícono ciego antes de dormir
a las bardanas⁶ del arroyo al caminito⁷ y a los bosquecillos⁸
el hogar ha muerto
hay una nube sobre el mundo

5
Descubre la insignificancia del habla el imperial poder del gesto
la inutilidad de los términos la pureza en las vocales
con la cual puedas expresarlo todo: pena alegría emoción enojo
mas no albergues enojo
tómalo todo

6
Qué es esta ciudad bahía calle río
la roca que germina en el mar no pide un nombre
la tierra es como el cielo
señales de vientos luces altas y bajas
tablillas hechas polvo
sol lluvia y pasto nivelaron las memorias
los nombres son como la música: transparentes y absurdos
Kalambaka⁹ Orchomenos¹⁰ Kavalla¹¹ Levadia¹²
el reloj se detiene y desde ahora son negras blancas o azules las horas
absorben la idea de que pierdes las líneas de tu rostro
cuando el cielo pone un sello en tu cabeza
qué respuesta pueden dar las inscripciones al cardo
regresa la silla de montar vacía sin tristeza
regresa el viento a otra persona

7
Así que si es un viaje haz que sea largo:
repetición del mundo viaje elemental
conversación con los elementos pregunta sin respuesta
tratado impuesto tras una batalla

una gran reconciliación

¹ Probablemente Basileos Bessarion, monje y obispo cardenal de la Iglesia católica del siglo XV, educado en la escuela neoplatónica, que tradujo numerosas obras clásicas y contribuyó al llamado renacimiento de las letras durante el Renacimiento.

² Probablemente Vettius Valens, astrólogo helenístico del siglo ii que escribió diez volúmenes en griego sobre astrología titulados Anthologia.

³ Probablemente Zosima de Solovetsky, eremita ortodoxo del siglo xv.

⁴ Abū Mūsā Ŷābir ibn Ḥayyān, latinizado Geber, es el supuesto autor del corpus literario-científico del siglo ix titulado Pseudo-Geber.

⁵ Khrystofor Filalet, autor de un polémico libro anticatólico polaco de finales del siglo XVI.

⁶ Nombre común del Arctium lappa.

⁷ El término steczki es dialectal y se utiliza en las aldeas para denominar un sendero.

⁸ Se refiere específicamente a bosques riparios en dialecto rural.

⁹ Ciudad griega en la región de Tesalia.

¹⁰ Ciudad griega en la región de Beocia.

¹¹ Ciudad griega en la región de Macedonia.

¹² Ciudad griega en la región de Beocia.